onbillijk

Onbillijk is een Nederlands bijvoeglijk naamwoord dat oneerlijk of onrechtvaardig betekent. Het duidt op een situatie, maatregel of uitkomst die als onredelijk of buitenproportioneel wordt beschouwd in verhouding tot wat redelijk is.

Het is afgeleid van billijk, ‘fair’, met het voorvoegsel on-, wat ontkenning aangeeft. In de dagelijkse taal kan men spreken van een onbillijke behandeling of een onbillijk gevolg van een besluit.

In de rechtspraktijk speelt het begrip een belangrijke rol in de doctrine van redelijkheid en billijkheid. Deze grondslag vereist dat rechten en plichten in overeenstemming zijn met wat in de gegeven omstandigheden als redelijk wordt beschouwd. Wanneer het toepassen van een regel of het nakomen van een contractuele verplichting een onbillijk resultaat oplevert, kan een rechter dit erkennen en zo nodig de toepassing interpreteren of aanpassen omwille van redelijkheid en billijkheid.

Bereik: het begrip heeft vooral betekenis in contracten, civielrechtelijke relaties en administratieve beslissingen, waar oneerlijke uitkomsten kunnen worden tegengegaan door interpretatie, matiging of, in sommige gevallen, gerichte herziening. Het biedt geen afzonderlijk rechtsmiddel, maar fungeert als toetssteen voor billijk handelen.

Zie ook: redelijkheid en billijkheid; billijkheid; rechtvaardigheid.