odzwierciedlanie

Odzwierciedlanie to proces reprezentowania lub odwzorowywania rzeczywistości w innych formach, takich jak tekst, obraz, media czy praktyki społeczne. Pojęcie pochodzi od czasownika odzwierciedlać, oznaczającego „przedstawiać obraz rzeczywistości”, z prefiksem od- podkreślającym przebieg działania. W praktyce odnosi się do stopnia, w jakim dany materiał odzwierciedla realia, wartości, konflikty czy tożsamość danej społeczności.

W literaturze i sztuce odzwierciedlanie opisuje sposób, w jaki utwory obrazują rzeczywistość społeczną, kulturową lub psychologiczną, oraz jak selekcja motywów czy perspektyw kształtuje odbiór. W naukach społecznych i mediach pojęcie dotyczy analizy reprezentacji świata: w jaki sposób media, raporty czy badania ukazują rzeczywistość, i na ile wiernie, uproszczono lub ukształtowano je przez kontekst kulturowy. W psychologii i naukach kognitywnych termin bywa używany do opisu procesów percepcji, w których obserwacja wpływa na nasze rozumienie rzeczywistości.

Metody badawcze obejmują analizę treści, kontekstualizację historyczną i porównania źródeł. Ograniczenia to subiektywność interpretacji i ryzyko nadinterpretacji. Ogólnie odzwierciedlanie służy ocenie, w jakim stopniu opisywana rzeczywistość jest przedstawiona wiernie, w sposób uproszczony lub kulturowo skonstruowany.