nucleïnezuuramplificatie

Nucleïnezuuramplificatie verwijst naar een groep moleculaire technieken die in vitro korte fragmenten van nucleïnezuur (DNA of RNA) vermenigvuldigen tot aantoonbaar hogere hoeveelheden. Het doel is detectie, identificatie en/ of kwantificatie van genetische informatie die in het oorspronkelijke monster aanwezig is. Deze methoden vormen een kernonderdeel van moleculaire biologie en worden toegepast in klinische diagnostiek, medisch onderzoek, forensische analyse en monitoring van milieu- en voedselveiligheid.

De bekendste techniek is de polymerasekettingreactie (PCR). Tijdens herhaalde cycli van denaturatie, primerbinding en elongatie verdubbelt het doel-DNA telkens, waardoor na verloop van tijd miljoenen kopieën ontstaan. Voor RNA-pathogenen wordt reverse transcription gevolgd door PCR (RT-PCR). Real-time PCR (qPCR) registreert de productievorming tijdens de amplificatie en levert kwantitatieve informatie.

Naast PCR bestaan isothermische amplificatiemethoden die bij constante temperatuur werken en geen thermocycler vereisen. Voorbeelden zijn loop-mediated isothermische amplificatie (LAMP), recombinase polymerase amplification (RPA) en NASBA. Deze technieken worden vaak ingezet voor point-of-care-diagnostiek en in omgevingen met beperkte middelen. Sommige methoden richten zich op DNA of RNA uitsluitend, en sommige kunnen meerdere targets tegelijk detecteren.

Voordelen zijn hoge gevoeligheid, snelheid en de mogelijkheid om te detecteren met relatief eenvoudige apparatuur. Nadelen omvatten een risico op contaminatie en valse positieven door fout ontwerp of monsters, en uitdagingen bij primer- en probeontwerp. Validatie en controles (negatieve en positieve controles, uitsluiten van carry-over) zijn essentieel. Toepassingsgebieden omvatten klinische diagnostiek, detectie van ziekteverwekkers, genetische screening, oncologisch onderzoek, milieu- en voedselveiligheid en forensische analyse.