nitrosianów

Nitrosianów to termin używany w polskiej chemii do opisu związków nitrozowych, które zawierają grupę nitroso (-NO) lub jon nitrosoniowy NO+. W praktyce w literaturze częściej spotyka się nazwy nitrozowe związki lub nitrozaminy. Niniejszy artykuł przedstawia ogólne cechy tej szerokiej rodziny związków, niezależnie od konkretnej definicji terminu „nitrosianów”.

Związki nitrozowe obejmują m.in. nitrozaminy (N-nitrozaminy) oraz inne pochodne, w których grupa nitroso jest związana z atomem azotu lub węgla. Najbardziej znaną podgrupą są nitrozaminy, w których grupa nitroso jest bezpośrednio powiązana z atomem azotu w drugorzędnej aminii.

Powstawanie odbywa się najczęściej przez nitrozowanie (nitrosation) drugorzędowych amin za pomocą jonów nitrosoniowych NO+ lub kwasu nitrosowego (HONO). Związki nitrozowe są zwykle stosunkowo reaktywne; wiele z nich, zwłaszcza nitrozaminy, jest toksycznych i uznawanych za rakotwórcze. W przemyśle i żywności nitrozaminy mogą powstawać w wyniku nitrozowania amin w obecności nitrytów.

Zastosowania i bezpieczeństwo: nitrozowe związki są używane jako reagenty w syntezach organicznych do wprowadzania grup nitroso lub do badań chemicznych i analitycznych. Ze względu na potencjalne ryzyko zdrowotne ich stosowanie jest ściśle regulowane, a obecność nitrozamin w żywności monitoruje się pod kątem bezpieczeństwa.

Zobacz także: nitrozaminy, nitrozowanie, grupa nitroso.