nietwaardestuwende

Nietwaardestuwende is een term die wordt gebruikt om stimuli, berichten of informatie te beschrijven die geen waardeoordelen of morele standpunten beinvloeden of sturen. Het verwijst naar een neutral framing waarbij geen specifieke waarden of normen worden benadrukt ten koste van andere opties.

Het woord is een samenstelling van waardestuwend, wat letterlijk betekent waarde-stuwend of waarde-beïnvloedend, met het voorvoegsel niet-, waardoor het negatief is. In de praktijk wordt nietwaardestuwende communicatie of ontwerp toegepast wanneer men probeert invloed op de evaluatie of beslissing van een ontvanger te minimaliseren. Het opponeren tegen waardestuwende framing helpt bij het verminderen van vooroordelen en biases in interpretaties, beoordelingen en keuzes.

Toepassingsvelden zijn onder meer onderzoeksdesign, communicatie en technologie. In onderzoeksomgevingen wordt geprobeerd nietwaardestuwende vragen en stimulusmaterialen te gebruiken om verhelderde, minder vertekenende resultaten te verkrijgen. In media en onderwijs kan nietwaardestuwende taal helpen om informatie feitelijk en neutraal over te brengen. In gebruikerservaring en kunstmatige intelligentie kan nietwaardestuwende uitvoering bijdragen aan eerlijke presentatie van opties, zonder expliciete waardeoordelen op te dringen.

Voorbeelden zijn onder meer het neutraleren van formulering van survey-items, het kiezen van descriptieve, feitelijke beschrijvingen in nieuwsitems en het ontwerpen van keuzemenu’s zonder framed waarden. Het begrip staat vaak in contrast met waardestuwende of frame-gerichte communicatie, waarbij expliciete waarden of normen worden gepromoot.

Zie ook: framing, value-laden taal, cognitieve bias, onderzoeksontwerp.