neuroregeneratie

Neuroregeneratie is het proces waarbij het zenuwstelsel beschadigde zenuwcellen, axonen en myeline probeert te regenereren en netwerken te herstellen na letsel of ziekte. Het begrip onderscheidt zich van neuroplasticiteit, waarbij bestaande verbindingen herschikken maar zonder noodzakelijk herstel van verloren cellen.

Endogene mechanismen omvatten neurogenese in beperkte regio's zoals de hippocampus en de subventriculaire zone, evenals remyelinisatie door oligodendrocyten en synaptische herorganisatie. In volwassenen verloopt axonale regeneratie in het centrale zenuwstelsel nauwelijks, terwijl het perifere zenuwstelsel (PZS) soms wel herstel van axonen vertoont.

Cruciale factoren die herstel belemmeren in het centraal zenuwstelsel zijn de gliale littekenvorming en de aanwezigheid van myeline-remmende factoren (bijv. Nogo-A) in combinatie met een pro-inflammatoire omgeving. In het PZS ondersteunen Schwann-cellen en een ontstekingsreactie herstelprocessen, maar ook hier is volwaardig herstel niet gegarandeerd.

Behandelingen richten zich op het stimuleren van endogene processen en het toepassen van cel- en moleculaire therapieën. Voorbeelden zijn toediening van neurotrofische factoren (zoals BDNF, GDNF), stamcel- of progenitorceltherapie, gen- en scaffolding-technieken en combinatie-therapie met revalidatie.

De klinische status van neuroregeneratie varieert per onderdeel. In het volwassen centrale zenuwstelsel is volwaardige regeneratie nog zeldzaam en veel behandelingen bevinden zich in onderzoeksfase. In het PZS kan motorische functies na letsel enig herstel vertonen, maar voltooid herstel blijft beperkt.

Internationaal onderzoek richt zich op het begrijpen van de rol van gliale littekens, identificatie van factoren die neurogenese stimuleren, en ontwikkeling van veilige en effectieve cel- en gentherapieën, biomaterialen en revalidatieprotocollen. Neurologie en neurochirurgie spelen een centrale rol bij vertaling naar kliniek.