nauwkeurigheden

Nauwkeurigheden, in het meervoud, verwijst naar de mate waarin een meetwaarde overeenkomt met de feitelijke waarde of met een gewenste norm. In de metrologie is nauwkeurigheid een fundamentele eigenschap van een meetresultaat. Het begrip wordt vaak vergeleken met precisie, waarin precisie de mate van herhaalbaarheid en reproduceerbaarheid van metingen beschrijft, terwijl nauwkeurigheid gaat over juistheid ten opzichte van de echte waarde.

Nauwkeurigheid is afhankelijk van verschillende factoren. Een meetinstrument kan systematische fouten vertonen (bias) waardoor alle metingen consequent op een kant op afwijken. Daarnaast treden toevallige fouten op, die de meetwaarden willekeurig verspreiden. De algehele nauwkeurigheid van een meting wordt vaak uitgedrukt als onzekerheid: het interval waarin de feitelijke waarde met een gegeven waarschijnlijkheid ligt. Die onzekerheid wordt berekend uit bronnen zoals instrumentfouten, randvoorwaarden en omgevingsinvloeden.

Beoordeling en verbetering van nauwkeurigheid verlopen via kalibratie en traceerbaarheid aan referentiematerialen of standaarden, volgens gestandaardiseerde procedures. Een uitgebreide onzekerheidsbegroting brengt alle belangrijke foutbronnen in kaart en geeft aan hoe ze zich combineren tot een totale meetonzekerheid.

Voorbeelden helpen misverstanden te voorkomen: als meerdere metingen dicht bij elkaar liggen maar ver af liggen van de echte waarde, is de precisie hoog maar de nauwkeurigheid laag. Correcte evaluatie van nauwkeurigheid vereist zowel nauwkeurigheidsanalyse als betrouwbare kalibratie.