misbruikrisicos

Misbruikrisicos (meervoud: misbruikrisico's) verwijzen naar de potentiële negatieve gevolgen die ontstaan wanneer middelen, systemen of informatie op een onjuiste of onbevoegde manier worden gebruikt. Ze maken deel uit van bredere risicoanalyses en ontstaan door de interactie tussen mensen, processen en technologieën die misbruik mogelijk maken.

Oorzaken zijn onder meer zwakke toegangsbeveiliging, gebrek aan betrouwbare authenticatie, social engineering, insider threats, ontoereikende beleidskaders en onvoldoende toezicht. Ook veranderingen in technologie en organisatie kunnen nieuwe misbruikscenario's introduceren, waardoor risico's kunnen verplaatsen of toenemen.

Domeinen en voorbeelden zijn onder meer informatiebeveiliging en privacy (gegevenslekken en ongeautoriseerde toegang), financiële dienstverlening (fraude en vervalsing), gezondheidszorg (misbruik van patiëntgegevens), producten of diensten (ongeoorloofd gebruik of misleiding) en AI of automatisering (misbruik van uitkomsten of trainingsdata). Het spectrum van misbruik kan zowel opzettelijk als onbedoeld zijn, afhankelijk van de context en de betrokken actoren.

Beheersing begint met identificatie, beoordeling en prioritering van risico's op kans en impact, gevolgd door maatregelen zoals sterke toegangscontrole, privacy-by-design, data-minimalisatie, uitgebreide logging en monitoring, detectie van afwijkingen, training voor gebruikers, scheiding der functies en een adequaat incidentresponsplan. Residuele risico's vereisen continue evaluatie en aanpassing van controles.

Governance en naleving vragen om duidelijke verantwoordelijkheden, beleid en toezicht. In Europa spelen wetten zoals de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG/GDPR) en sectorregels een rol, naast internationale normen zoals ISO/IEC 27001 en risicobeoordelingskaders zoals NIST SP 800-30. Het doel is een evenwicht tussen veiligheid, privacy en operationele continuïteit.