marktrivaliteit

Marktrivaliteit is de mate van concurrentie tussen aanbieders in een specifieke markt, die zich uit in prijszetting, productkeuze, innovatie en service. De intensiteit varieert met de marktvorm en is een belangrijke determinant van economische efficiëntie.

Belangrijke determinanten zijn onder meer het aantal en de concentratie van aanbieders, productdifferentiatie, toetredings- en uittreedbarrières, de groeisnelheid van de markt en excessieve vaste kosten. Hoge rivaliteit ontstaat bij veel aanbieders, weinig differentiatie, grote prijsconcurrentie en weinig langdurige klantenbinding. Daarnaast spelen factoren zoals capaciteitsplanning, overcapaciteit en transactiekosten een rol.

Rivaliteit is een van de vijf krachten in Porters model en wordt vaak gemeten met indicatoren zoals marktaandelen (CR) en de Herfindahl-Hirschman-index (HHI). Alleen concentratie zegt niet alles; marktdynamiek, innovatie en differentiatie beïnvloeden de daadwerkelijke rivaliteit.

Intense rivaliteit verlaagt vaak prijzen en winstmarges, kan prikkelen tot innovatie en betere klantenservice, maar kan ook tot overmatige prijzenslag en marktaantasting leiden. Autoriteiten kunnen ingrijpen via mededingingswetgeving en handhaving door de toezichthouder, zoals ACM in Nederland en de Europese Commissie, om kartelvorming en misbruik van marktpositie tegen te gaan.

In snel veranderende sectoren, zoals technologie en digitale platforms, kan marktrivaliteit complexer zijn door netwerkeffecten en asymmetrieën in informatie.