luchttoestand

Luchttoestand is de huidige toestand van de buitenluchtkwaliteit in een geografisch gebied. Ze wordt bepaald door de concentraties van verontreinigende stoffen in de atmosfeer en kan afhankelijk zijn van meteorologische omstandigheden en menselijke activiteiten. In officiële context verwijst de term vaak naar deeltjes en gassen zoals fijn stof (PM2.5 en PM10), stikstofdioxide (NO2), ozon (O3), koolmonoxide (CO) en vluchtige organische stoffen (VOCs). Ook pollen en andere allergenen spelen een rol bij de gezondheid, maar vallen niet onder chemische luchtverontreiniging.

Monitoring en normen worden gerealiseerd via een netwerk van meetpunten en voorspellende modellen. In de Europese Unie en Nederland bestaan grenswaarden en doelwaarden voor onder meer PM2.5, PM10 en NO2, die door nationale instituten zoals RIVM worden gevolgd en gepubliceerd. Het publiek ontvangt informatie via luchtkwaliteitsindicators zoals een luchtkwaliteitsindex (AQI) of vergelijkbare kaarten en real-time waarschuwingen.

Gezondheidsimpact van een slechte luchttoestand kan variëren van irritatie van ogen en luchtwegen tot ernstigere aandoeningen zoals astma, irritatie van het cardiovasculaire stelsel en hogere sterftecijfers bij kwetsbare groepen. Kwetsbare bevolkingsgroepen omvatten kinderen, ouderen en mensen met bestaande ademhalings- of hartaandoeningen. De luchttoestand wordt beïnvloed door factoren zoals verkeer, industrie, verwarming op fossiele brandstoffen en weersomstandigheden zoals windstilte en inversies.

Beleid en maatregelen richten zich op emissiereductie en betere monitoring, bijvoorbeeld via lage-emissiezones, schoner vervoer, schonere verwarmingssystemen en investeringen in groenvoorzieningen. De actuele luchttoestand verandert voortdurend en is beschikbaar via officiële portals van overheden en onderzoeksinstellingen zoals RIVM en KNMI.