literatuurbeoordelingen

Literatuurbeoordelingen verzamelen en evalueren bestaande literatuur over een onderwerp om een overzicht te geven van wat bekend is en welke conclusies zijn getrokken. In de wetenschap dienen ze om nieuw onderzoek te situeren in relatie tot eerder werk en om onderzoeksvragen en hypothesen te onderbouwen. In de literaire kritiek kan literatuurbeoordeling ook verwijzen naar recensies van literaire werken, waarin interpretatie en waardering centraal staan.

Er bestaan verschillende benaderingen, waaronder systematische literatuurreviews, narratieve reviews en meta-analyses. Systematische reviews hanteren een expliciet protocol, registreren zoekstrategieën en inclusiecriteria, en beoordelen de kwaliteit van de geïncludeerde studies. Narratieve reviews bieden een breed overzicht en bespreken thema's en bevindingen zonder strikte protocollen. Een meta-analyse combineert kwantitatieve uitkomsten uit meerdere onderzoeken om een samenvattende maatregel te leveren.

Een typische beoordeling volgt stappen zoals het formuleren van een duidelijke onderzoeksvraag, het opstellen van een zoekstrategie, het selecteren van studies volgens inclusie- en exclusiecriteria, het extraheren van relevante gegevens en het beoordelen van de methodologische kwaliteit. Vervolgens vindt een synthese plaats, waarbij bevindingen worden samengevat en geïnterpreteerd in relatie tot de onderzoeksvraag.

Rapportage moet transparant zijn: beschrijving van de zoekstrategie, selectieproces, criteria, beoordelingsinstrumenten en de gebruikte databanken; meestal volgens richtlijnen zoals PRISMA voor systematische reviews. Kwaliteit hangt af van reproduceerbaarheid, volledigheid en het minimaliseren van bias zoals publicatiebias.

Samenvattend zijn literatuurbeoordelingen een instrument voor kennisoverzicht en onderbouwing van onderzoekswerk. Ze dragen bij aan theoretische ontwikkeling, beleids- en praktijkgerichte besluitvorming en aan onderwijs en verdere studie.