legitimiteitsverwachtingen

Legitimiteitsverwachtingen is een begrip uit de politieke en sociale wetenschappen dat verwijst naar de verwachtingen die burgers en andere actoren hebben ten aanzien van de legitimiteit van instellingen, regels en procedures. Het begrip benadrukt niet alleen hoe men de legitimiteit op dit moment ervaart, maar vooral hoe men verwacht dat die legitimiteit in de toekomst zal blijven gelden.

In de literatuur onderscheidt men vaak legitimiteit van legitimiteitsverwachtingen. Legitimiteitsverwachtingen zijn toekomstgerichte overtuigingen: men verwacht dat instituties in lijn zullen blijven met normen zoals rechtsstatelijkheid, participatie, transparantie en rechtvaardigheid, en dat zij effectief zullen handelen. Legitimatie daarentegen verwijst naar de huidige waardering en steun voor een instelling. Verwachtingen kunnen de bereidheid tot naleving, vertrouwen en steun beïnvloeden, zelfs als de huidige prestaties teleurstellend zijn.

Dimensions en determinanten van legitimiteitsverwachtingen omvatten onder meer input-legitimiteit (participatie, inclusief procesprocedures, openbaarheid) en output-legitimiteit (resultaten, efficiëntie, rechtvaardige uitkomsten). Ook normen, consistentie met maatschappelijke waarden, prestaties, reputatie en communicatie spelen een rol. Externe gebeurtenissen zoals crises of schandalen kunnen verwachtingen verschuiven, terwijl duidelijke verantwoording en tijdige verbeteringen deze verwachtingen kunnen versterken.

Toepassing en meting: onderzoekers gebruiken vaak opiniepeilingen, focusgesprekken en discourse-analyse om te peilen wat actoren verwachten ten aanzien van legitimiteit. Het begrip is relevant voor democratisch bestuur, publieke dienstverlening en corporate governance, waar afstemming tussen verwachte en ervaren legitimiteit cruciaal is voor stabiliteit en draagvlak.