kartelafspraken

Kartelafspraken zijn afspraken tussen concurrenten over hoe zij de markt willen organiseren, bedoeld om de concurrentie te beperken en zo winst te stabiliseren of te verhogen. Voorbeelden zijn prijsafspraken, marktverdeling (toewijzing van klanten of regio’s), afspraken over aanbestedingsprijzen en productiequota. Afspraken kunnen expliciet zijn, maar ook voortkomen uit informele contacten of wederzijdse signalen (tacit collusion).

In de meeste rechtsgebieden zijn kartelafspraken verboden onder mededingingswetgeving. In de Europese Unie en in Nederland gelden strikte regels tegen kartels. Overtredingen kunnen zware sancties opleveren voor bedrijven, zoals hoge boetes en mogelijk aandeelhoudersschadevergoedingen, en in veel jurisdicties ook gevangenisstraf voor bestuurders of verantwoordelijken. Toezichthouders zetten ingevoerde handhavingsinstrumenten in, zoals onderzoeken, dawn raids en leniency- of plea-achtige programma’s die kartelleiders kunnen ontmoedigen om samen te werken met de toezichthouder.

Kenmerkende vormen van kartelafspraken zijn prijsafspraken, marktverdeling, kapitaal- of quota-afspraken en afspraken over de aanbestedingsprocedures. Ze kunnen expliciet worden overeengekomen of op indirecte wijze worden afgedwongen via informele contacten. Kartels leiden doorgaans tot hogere prijzen, minder keuze en minder prikkels tot innovatie, waardoor consumenten en afnemers benadeeld raken.

Internationaal voorkomen kartels ook grensoverschrijdend; toezichthouders werken samen binnen organisaties zoals de Europese Commissie, nationale mededingingsautoriteiten en internationale netwerken om kartels te detecteren en te bestrijden. Kartelvorming wordt daarom streng aangepakt, ondanks de complexiteit van grensoverschrijdende markten.