kansschattingen

Kansschattingen zijn schattingen van de waarschijnlijkheid dat een bepaalde gebeurtenis zal plaatsvinden. Ze vormen een cruciale bouwsteen bij beslissingen onder onzekerheid en komen voor in statistiek, risicobeoordeling en data-analyse in diverse sectoren. Kansschattingen kunnen subjectief zijn, gebaseerd op expertise of heuristieken, of objectief, gebaseerd op gegevens en probabilistische modellen.

Methoden: frequentistische schattingen gebruiken relatieve frequenties uit steekproeven, bijvoorbeeld p ≈ x/n in een binomiale setting. Bayesianische schattingen combineren een prior met nieuwe data tot een posterior kansverdeling, zodat men probabilistische uitspraken over p kan doen. Daarnaast bestaan expertschattingen en modelensemble-methoden die meerdere modellen combineren.

Beoordeling en communicatie: calibratie onderzoekt of voorspelde kansen overeenkomen met waargenomen frequenties; de Brier-score is een maatstaf. Onzekerheid wordt uitgedrukt in intervalschattingen: betrouwbaarheidsintervallen (frequentistisch) of credible intervals (Bayesiaans).

Toepassingen: weersvoorspelling, medische diagnose, kredietrisico, operations research, kwaliteitscontrole en sportstatistiek. Belangrijke uitdagingen zijn onder meer beperkte of vertekenende data, conceptdrift, selectie- en meldingsbias, en base-rate-problemen. Het effectief communiceren van onzekere uitkomsten is cruciaal om misinterpretaties te voorkomen.

Voorbeeld: een weersverwachting die 30% kans op regen geeft, betekent dat bij soortgelijke omstandigheden in de lange termijn ongeveer dertig procent van de dagen regen oplevert. Kansschattingen blijven daarmee een hoe en waarom van onzekerheidsbeoordelingen in diverse vakgebieden.