kafein

Kafein is een stimulerend alkaloïde uit de xanthine-familie met chemische formule C8H10N4O2. Het komt van nature voor in koffiebonen, theebladeren, cacaobonen, kola-noten en guaranaplanten en wordt wereldwijd gebruikt in dranken en voedingsmiddelen. Kafein werd in 1819 voor het eerst geïsoleerd door de Duitse chemicus Friedlieb Ferdinand Runge. De naam is afgeleid van het Duitse woord voor koffie, Kaffee.

Kafein werkt voornamelijk door het blokkeren van adenosinereceptoren in de hersenen, met name A1 en A2A. Hierdoor verminderen de sensaties van vermoeidheid en bevordert de afgifte van neurotransmitters zoals dopamine en noradrenaline, wat leidt tot verhoogde alertheid en verbeterde cognitieve prestaties bij matige doses. Bij hoge doses kunnen bij sommige mensen angst, nervositeit, tremor en slaapproblemen optreden.

Na orale inname wordt kafein snel geabsorbeerd, met piekconcentraties in het bloed binnen 30 tot 60 minuten. De halfwaardetijd ligt meestal tussen de 3 en 5 uur, maar varieert sterk: langer tijdens zwangerschap of leverziekte, korter bij rokers. Kafein wordt voornamelijk gemetaboliseerd door het leverenzym CYP1A2 tot de metabolieten paraxanthine, theobromine en theophylline.

Veiligheids- en gebruiksadviezen: gezonde volwassenen wordt vaak aangeraden niet meer dan ongeveer 400 mg per dag te consumeren; zwangeren wordt meestal aangeraden niet meer dan 200 mg per dag te nemen. Hogere inname kan slapeloosheid, nervositeit, hartkloppingen en maagklachten veroorzaken en kan leiden tot tolerantie en afhankelijkheid bij langdurig gebruik. Ontwenningsverschijnselen zoals hoofdpijn en vermoeidheid komen vaak voor bij abrupt stoppen.

Kafein komt wereldwijd veel voor in dranken en voedingsmiddelen en blijft een veelbesproken onderwerp op het gebied van gezondheid en voedingsgerelateerde keuzes, waarbij individuele factoren zoals genetica, leeftijd, gezondheid en medicijngebruik de effecten beïnvloeden.