inicjatywa

Inicjatywa to akt rozpoczęcia działania mający na celu doprowadzenie do powstania projektu, planu lub przedsięwzięcia. Termin używany w wielu dziedzinach życia społecznego i politycznego. Etymologia: pochodzi z języka francuskiego "initiative", które z kolei wywodzi się z łacińskiego initium.

W kontekście politycznym i prawnym w wielu krajach istnieją mechanizmy umożliwiające inicjatywę ustawodawczą lub obywatelską. Inicjatywa ustawodawcza pozwala zaproponować projekt ustawy organowi legislacyjnemu; w praktyce regulacje różnią się w zależności od państwa co do sposobu zgłaszania, progu podpisów i procedury rozpatrywania.

W sferze obywatelskiej inicjatywy przybierają postać projektów społecznych, kampanii edukacyjnych, inicjatyw środowiskowych. Często obejmują organizowanie grup, zbieranie informacji, koordynowanie wolontariuszy oraz współpracę z samorządem lub instytucjami publicznymi. W wielu krajach popularnym narzędziem jest budżet obywatelski, umożliwiający zgłaszanie i wybór lokalnych projektów finansowanych z pieniędzy samorządowych.

W kontekstach organizacyjnych i biznesowych inicjatywa oznacza samodzielne proponowanie i realizowanie nowych rozwiązań, projektów lub usprawnień. Pracownicze inicjatywy, projekty zespołowe i przedsiębiorcze pomysły często podnoszą innowacyjność oraz wspierają rozwój organizacji.

W Polsce inicjatywa obywatelska obejmuje możliwość zgłoszenia projektu ustawowego do Sejmu oraz różne formy zaangażowania na szczeblu samorządowym. Znane są programy budżetów obywatelskich i inne mechanizmy partycypacyjne, które mają wspierać udział obywateli w decyzjach publicznych. Ogólnie, inicjatywa jest podstawowym narzędziem partycypacji i aktywności społecznej.