inflatiemaatstaven

Inflatiemaatstaven zijn statistische maatstaven die de mate bepalen waarin het algemene prijsniveau van goederen en diensten in een economie in de loop van de tijd stijgt. Ze geven de inflatie weer en worden gebruikt om de koopkracht van huishoudens te volgen en macro-economisch beleid te sturen. De meest gangbare inflatiemaatstaven zijn prijsindexen die gebaseerd zijn op een representatieve mand van goederen en diensten, vaak met vaste gewichten.

In Europa is de harmonized index of consumer prices (HICP) een veel gebruikte maat, terwijl in veel landen de consumentenprijsindex (CPI) wordt gepubliceerd. Andere belangrijke maatstaven zijn de producentenprijsindex (PPI) die de prijs van geproduceerde goederen meet, en de GDP-deflator die gehele economische productie weerspiegelt. In de Verenigde Staten is de persoonlijke consumptie-uitgavenprijsindex (PCE) een veelgebruikt alternatief. Daarnaast onderscheiden statistische bureaus vaak ‘headline’ inflatie en ‘core’ inflatie, waarbij bij core de volatiele componenten zoals voedsel en energie worden uitgesloten.

De berekening verloopt doorgaans via een vergelijking van de prijs van een vaste mand of via een kettingindex, met gewichten die de bestedingspatronen weerspiegelen. De cijfers worden meestal maandelijks gerapporteerd door nationale statistische bureaus of Europese statistische instantie Eurostat. Toepassingen zijn onder meer het bepalen van monetair beleid door centrale banken, contractuele indexering van lonen en uitkeringen, en het evalueren van inkomens- en welvaartseffecten van prijsstijgingen.

Beperkingen omvatten onder meer kwaliteitsveranderingen, substitutie van consumenten tussen producten en de introductie van nieuwe producten, wat de interpretatie van inflatiemaatstaven bemoeilijkt. Ook zijn cross-country vergelijkingen afhankelijk van de gebruikte maatstaf (bijv. CPI vs HICP).