hypothetischdeductief

De hypothetisch-deductieve methode is een wetenschappelijke onderzoeksstrategie waarbij een algemene hypothese wordt geformuleerd en vervolgens afgeleide, toetsbare voorspellingen worden afgeleid. Door het toetsen van deze voorspellingen in de werkelijkheid kan men de geldigheid van de hypothese evalueren. De methode benadrukt falsifieerbaarheid: een theorie blijft voorlopig geldig zolang de voorspellingen niet tegensproken worden door observationele of experimentele resultaten.

Procedure: stel een hypothese op die een generalisatie over verschijnselen beschrijft; deduceer concrete, testbare voorspellingen die waar moeten zijn als de hypothese klopt; voer systematische waarnemingen of experimenten uit; beoordeel de uitkomsten en besluit of de hypothese gehandhaafd, aangepast of verworpen moet worden. Een bekend principe is dat mogelijke tegenbewijzen de hypothese kunnen falsifiëren.

Historische context en aard: de methode is sterk geassocieerd met de filosofie van Karl Popper, die betoogde dat wetenschap vooruitgang boekt door theorieën onderworpen aan weerlegbare tests. Het is geen zuivere deductie van ware wetten, maar een dynamische cyclus van conjecturen en falsificaties die wetenschappelijke kennis voortdurend verfijnt.

Toepassingsgebied en beperkingen: de hypothetisch-deductieve methode wordt toegepast in natuurwetenschappen, theoretische disciplines en veel sociale wetenschappen. Kritieken benadrukken dat waarneming en onderzoeksontwerp vaak theorie-geladen zijn, waardoor strikte scheiding tussen hypothese en toetsing moeilijk kan zijn; bovendien kan niet alle kennis eenvoudig via falsificatie worden getest. Een illustratief voorbeeld is de hypothese dat alle zwanen wit zijn; de waarneming van een enkele zwarte zwaan falsifieert deze generalisatie.