geschillenafhandeling

Geschillenafhandeling is het geheel van procedures en mechanismen die worden toegepast om een conflict tussen partijen op te lossen. Doel is een bevredigende, rechtvaardige en efficiënte oplossing te bereiken zonder langdurige rechterlijke procedures. Het begrip komt veel voor in zakelijke, consumenten- en arbeidscontexten en kan zowel intern (binnen een organisatie) als extern (vanuit onafhankelijke instanties) plaatsvinden.

Er bestaan verschillende vormen van geschillenafhandeling. Informele geschillenbeslechting omvat open overleg en onderhandelingen tussen partijen. Bemiddeling (mediation) biedt een neutrale bemiddelaar die helpt bij communicatie en het bereiken van een overeenkomst, zonder bindende uitspraak. Formele opties zijn arbitrage, waarbij een arbiter een bindende beslissing neemt, en rechtszaken. Daarnaast bestaan klachtenprocedures en ombudsmannen die klachten onderzoeken en aanbevelingen doen die vaak geen bindende rechterlijke uitspraken opleveren.

Proces en partijen: de keuze voor een methode hangt af van de aard van het geschil, de gewenste snelheid en de gewenste mate van controle over het resultaat. Partijen kunnen een vaste procedure volgen via contractuele clausules of incidenteel een toevlucht nemen tot een geschillencommissie, een ombudsman of een rechtbank. De uitvoering kent vaak aspecten zoals vertrouwelijkheid, kostenbeperking en behoud van relatie waar mogelijk, naast een duidelijke rolverdeling tussen mediator, arbiter, commissie of rechter.

Toepassingsgebieden en kenmerken: in de commerciële sector komen geschillencommissies en arbitrage veel voor; arbeids- en consumentenrechten kennen vaak vaste klachtenkanalen. Een belangrijk verschil met rechtsprocedures is de vertrouwelijkheid en de mate van controle die partijen behouden. Nadelen kunnen zijn minder uitgewerkte precedenten en minder formele waarborgen. Een goed opgezette geschillenafhandeling vereist duidelijke afspraken, een geschikte procedure en betrokkenheid van onafhankelijke deskundigen.