gereedschapsstaal

Gereedschapsstaal is een verzamelnaam voor staalsoorten die speciaal zijn ontwikkeld voor gereedschappen die hoge hardheid, slijtvastheid en taaiheid vereisen na warmtebehandeling. De groep omvat koolstof- en legeringstaalsoorten die worden toegepast in snij-, vorm- en metaalbewerkingsgereedschappen, stempels en matrijsen. Doorgaans wordt de hardheid, slagvastheid en slijtagebestendigheid gekoppeld aan een geschikt verhittings- en temperingsprogramma.

Voorbeelden van typen omvatten koolstofgereedschapsstaal (bijv. O1, A2, D2), legeringgereedschapsstaal met hogere hardenbaarheid, high-speed steels (HSS zoals M2 en M42) en stainless tool steels (bijv. 440C). Elk type biedt een specifieke combinatie van hardheid, slijtvastheid en taaiheid geschikt voor verschillende toepassingen.

De meeste gereedschapsstaalsoorten worden via warmtebehandeling verhard en getemperd. Dit omvat verharden door snel af te koelen (in olie, lucht of water) gevolgd door temperen om kraken te voorkomen en de gewenste taaiheid te bereiken. De exacte temperaturen en media hangen af van het type staal en de toepassing.

Toepassingen zijn onder meer snijgereedschap zoals messen en frezen, boor- en werktuigen, vorm- en matrijsgereedschap, pers- en stempelwerktuigen en onderdelen voor plastische en metaalbewerk­ing. Bij de selectie spelen factoren als hardheid, slijtvastheid, taaiheid, machinabiliteit en kosten een rol.

Gereedschapsstaal wordt in internationale normen uitgedrukt, met aanduidingen uit systemen zoals SAE/SAE, JIS of EN. Graden en specificaties variëren per leverancier en toepassing. Vooraf samengestelde opties of prehardened producten zijn vaak beschikbaar wanneer onmiddellijke hardheid vereist is.