gemaksteekproef

Een gemaksteekproef, ook wel convenience sampling genoemd, is een vorm van steekproeftrekking waarbij respondenten worden geselecteerd op basis van gemakkelijke toegankelijkheid in plaats van op basis van willekeur of representativiteit. Het doel is vaak snelheid en lage kosten, vooral bij verkennend onderzoek of pilotstudies.

Bij een gemaksteekproef kiest de onderzoeker respondenten die direct beschikbaar zijn, zoals studenten op de campus, bezoekers van een winkelstraat of online respondenten die snel kunnen worden bereikt. De methode vereist weinig planning en kan snel data opleveren.

Voordelen zijn onder meer snelheid, lage kosten en eenvoud van uitvoering. Ze is vooral geschikt voor exploratief onderzoek, het testen van instrumenten of het genereren van ideeën in een vroeg stadium van een project.

Nadelen en bias zijn aanzienlijk. De steekproef is doorgaans niet representatief voor de populatie waarover men uitspraken wil doen, waardoor de generaliseerbaarheid beperkt is. Selectiebias kan ontstaan doordat bepaalde kenmerken vaker deelnemen dan andere, wat de geldigheid van conclusies kan schaden.

Toepassingen zijn veelvoorkomend in vroege fasen van onderzoek, bij beperkte tijd of budget, en bij pilotstudies waar snelle feedback gewenst is. Ze kan ook dienen als vooronderzoek om onderzoeksontwerpen te verbeteren.

Bij rapportage is het belangrijk de methode duidelijk te beschrijven en de beperkingen voor de generaliseerbaarheid te benadrukken. Transparantie over waarom een gemaksteekproef is gekozen en welke biases mogelijk spelen, helpt bij de interpretatie van de resultaten.

Voorbeeld: een korte enquête onder winkelend publiek om indrukken van een nieuw product te peilen, zonder poging tot representatieve verdeling.