gegevenslekken

Een gegevenslek is een incident waarbij persoonsgegevens ongeautoriseerd worden ingezien, vrijgegeven, gewijzigd of vernietigd, of wanneer deze data onbedoeld toegankelijk raken voor onbedoelde ontvangers. Datalekken kunnen voorkomen in verschillende contexts, zoals bedrijven, overheden en non-profitorganisaties, en variëren van kleine foutjes tot grootschalige schandalen waarbij duizenden tot miljoenen records betrokken zijn. Het begrip omvat zowel technische fouten als menselijke fouten die leiden tot exposure van data.

Oorzaken en soorten data: Veelvoorkomende oorzaken zijn cyberaanvallen (phishing, malware, ransomware, hacks), foutieve configuraties of slecht beheer van cloudopslag, verouderde software, en menselijke fouten of misbruik door insiders. Gevoelige of persoonsgebonden data (zoals namen, adressen, burgerservicegetallen, financiële informatie) kunnen worden blootgesteld; sommige datasets bevatten sensibele gegevens zoals gezondheid of religie, die onder strengere regels vallen.

Regelgeving en meldplicht: In de Europese Unie geldt de Algemene verordening gegevensbescherming (AVG/GDPR). Organisaties moeten datalekken melden aan de toezichthoudende autoriteit binnen 72 uur nadat ze bekend zijn, als er waarschijnlijk risico is voor de rechten en vrijheden van betrokkenen. Indien nodig moeten betrokkenen ook worden geïnformeerd. In Nederland is de Autoriteit Persoonsgegevens de toezichthouder.

Gevolgen en respons: Datalekken kunnen leiden tot identiteitsdiefstal, fraude, reputatieschade en financiële kosten voor slachtoffers en organisaties. Voor organisaties kan een lek leiden tot boetes, juridische aansprakelijkheid en extra beveiligingsmaatregelen. Een effectieve incidentrespons omvat detectie, containment, communicatie aan betrokkenen, forensisch onderzoek en maatregelen om herhaling te voorkomen, inclusief training en verbeteren van beveiliging.

Preventie en best practices: Preventie richt zich op zo veel mogelijk data-anonimisering, encryptie van data in rust en tijdens transport, strikt toegangsbeheer en toezicht, regelmatige patching, back-ups en beveiligingsmonitoring. Goede governance, training van personeel en leveranciersrisico's beheren dragen bij aan het verminderen van lekken en snellere detectie en respons.