gegevensketens

Een gegevensketen is de keten van data-paden, systemen en actoren die betrokken zijn bij het ontstaan, vastleggen, transformeren, opslaan, uitwisselen en gebruiken van gegevens binnen een organisatie of tussen organisaties. Het begrip onderstreept dat gegevens nooit op zichzelf bestaan maar in samenhang met processen en technische infrastructuur worden beheerd. Doel van een gegevensketen is om data op een betrouwbare, toegankelijke en verantwoorde manier beschikbaar te stellen gedurende hun hele levenscyclus, van creatie tot verwijdering.

Belangrijke componenten zijn onder meer de databronnen (automatische sensoren, transacties, formulieren), dataflows en interfaces die gegevens tussen systemen verplaatsen, opslaglocaties en -formaten, en verwerking van data (transformatie, validatie, verrijking). Daarnaast spelen metadata, data governance, en controles rond beveiliging en privacy een cruciale rol. Voor traceerbaarheid is data provenance en data lineage vaak gericht op het vastleggen van herkomst, bewerkingen en wie toegang had.

Organisaties kennen diverse rollen in een gegevensketen, zoals data eigenaar, data steward, data custodian en data gebruiker. Governance-controles omvatten classificatie van gegevens, toegangs- en autorisatiebeleid, bewaartermijnen, en afspraken over datadelen en -verantwoordelijkheid. Het hanteren van normen en interoperabiliteit tussen systemen vergroot de bruikbaarheid van gegevensketen over afdelingen en organisaties heen.

Uitdagingen omvatten datakwaliteit en semantische afstemming, inconsistenties tussen systemen, privacy- en beveiligingsvereisten (bijvoorbeeld in relatie tot AVG/GDPR), en afhankelijkheden van leveranciers of partners. Goede gegevensketenpraktijken dragen bij aan verantwoorde besluitvorming, compliance en efficiënte samenwerking in sectoren als de publieke sector, zorg en logistiek.