frustratieagressiehypothese

De frustratieagressiehypothese is een sociaal-psychologisch concept dat stelt dat frustratie, door het blokkeren van een doel of gewenste uitkomst, leidt tot agressie. Het idee werd voor het eerst geformuleerd in 1939 door Dollard, Doob, Miller, Mowrer en Sears in hun werk Frustration and Aggression. Volgens de oorspronkelijke hypothese is agressie een directe en noodzakelijke reactie op frustratie: hoe sterker de frustratie, des te groter de neiging tot agressie, waarbij de agressie ook gericht kan zijn op een substitute target als directe expressie niet mogelijk is of verboden is.

Mechanisme en verwachtingen: frustratie veroorzaakt een opgewonden toestand en een drang tot agressie. De intensiteit van de agressie zou toenemen met de mate van frustratie, en sociale normen, angst voor repercussies en de aanwezigheid van agressieve cues beïnvloeden of de drang tot agressie tot uitbarsting komt of niet. Het idee van catharsis—dat venting agressie kan verminderen—bleef omstreden en werd door latere onderzoekers bekritiseerd.

Revisies en kritiek: latere studies tonen aan dat frustratie niet automatisch tot agressie leidt; de uitkomst hangt af van meerdere factoren, zoals situatiegebonden normen, legitimiteit van de blokkade, individuele kenmerken en de aanwezigheid van stokoude of hedendaagse cues. Berkowitz (1969) benadrukte dat frustratie aversieve affect en opwinding oproept, waardoor agressie eerder optreedt wanneer er duidelijke agressieve cues zijn. Het huidige begrip ziet de relatie als contextafhankelijk en meervoudig beïnvloed: frustratie kan een trigger zijn, maar agressie is het resultaat van een combinatie van cognitieve beoordelingen, emotionele toestand en omgevingsfactoren.

Huidige status: de oorspronkelijke streng causaliteit is vervangen door een genuanceerder beeld waarin frustratie een van de factoren is die bijdraagt aan agressie, samen met percepties, normen en context.