fiksowany

Fiksowany to przymiotnik w języku polskim, utworzony od czasownika fiksować, który oznacza utrwalenie, unieruchomienie lub ustabilizowanie czegoś. Słowo to należy do terminologii technicznej i naukowej, a jego forma wskazuje na dokonanie czynności w przeszłości, po której przedmiot pozostaje w utrwalonym stanie. Etymologicznie wywodzi się od zapożyczeń z języków zachodnich (m.in. niemieckiego fixieren).

W zastosowaniach biologicznych i medycznych fiksacja odnosi się do utrwalania tkanek lub komórek za pomocą chemicznych utrwalaczy (np. formaldehydu, glutaraldehydu), celem zahamowania enzymatycznej degradacji i zachowania morfologii do późniejszych analiz mikroskopowych. W takich kontekstach mówi się o „fiksowanych próbkach” lub „fiksowanych preparatach”.

Poza biologią i medycyną termin ten bywa używany także w chemii i naukach materialnych do opisania utrwalenia cząsteczek na powierzchniach bądź w matrycach, czyli ich unieruchomienia. W starszej literaturze związanej z fotografią i obróbką obrazu pojawia się pojęcie „fiksacja obrazu”; współcześnie używa się częściej określeń utrwalenie lub fixer, a „fiksowany” może występować w kontekstach technicznych.

W sensie przenośnym fiksowany może odnosić się do rzeczy stałych, ustalonych z góry, np. terminu lub planu. Odmiana zgodna z rodzajem gramatycznym: fiksowany (m), fiksowana (f), fiksowane (n). Słowo to najczęściej występuje w tekstach specjalistycznych; w języku codziennym używa się go rzadziej, zwykle w formie opisu procesów lub stanów utrwalenia.