fabricatietoleranties

Fabricatietoleranties zijn de toegestane afwijkingen ten opzichte van de nominale afmetingen en geometrieën van een geproduceerd onderdeel. Ze vormen een evenwicht tussen functionele eisen, montagegemak en productie- en inspectiekosten. Te strakke toleranties verhogen de fabricagekosten en kunnen de yield verminderen, terwijl te ruime toleranties kunnen leiden tot slechte pasvorm of functionele problemen.

Toleranties worden op tekeningen vastgelegd als dimensies met bijbehorende afwijkingen. Er wordt onderscheid gemaakt tussen dimensionale toleranties (lengte, diameter, hoeken) en geometrische toleranties (flatness, straightness, perpendicularity, parallelism, cylindricity, runout, positie). Toleranties kunnen bilateraal of unilateral zijn en worden weergegeven als tolerantiezones of volgens GD&T-symbolen.

Voor algemene toleranties bestaan standaarden zoals ISO 286 (generieke toleranties). Geometrische toleranties worden vaak toegepast via GD&T volgens normen zoals ASME Y14.5. Bij het ontwerp worden datumreferenties gebruikt om variaties tussen tekeningen en productie te koppelen. Tolerantiemanagement omvat ook tolerance stack-up analyses die bepalen of een assemblage in bouwbreedte past ondanks meerdere afwijkingen.

Toepassing verschilt per productieproces. Machinale bewerking en fijn frezen leveren doorgaans nauwkeurige toleranties voor kleine onderdelen; giet- en plaatwerk kennen meestal ruimere toleranties. Inspectie gebeurt met meetgereedschappen zoals micrometers, calibers, coördinatenmetingen (CMM) en optische systemen. Het ontwerpen met aandacht voor fabricatiegemak en tolerantieanalyse helpt kosten te beheersen en kwaliteit te waarborgen.

Een eenvoudig voorbeeld: een bore Ø20 mm met tolerantie +0,05 / -0,00 mm; vlakheidskaart 0,1 mm over 100 mm; runout 0,05 mm.