doelafhankelijk

Doelafhankelijk is een term in het Nederlands die aangeeft dat iets afhankelijk is van een vastgesteld doel. In wetenschappelijke en technische contexten wordt hiermee bedoeld dat de uitkomst, beoordeling of werking afhangt van wat als doel is geformuleerd.

Etymologisch bestaat het woord uit doel en afhankelijk. Het duidt op een relatie waarin handelen, criteria of functies pas geldig worden gezien zodra het doel is bepaald, en per doelstelling kunnen verschillen.

In decision theory en kunstmatige intelligentie verwijst doelafhankelijkheid naar processen die expliciet zijn afgestemd op het doel dat moet worden bereikt. In psychologie wordt soms doelgericht gedrag onderscheiden van habitueel gedrag, waarbij doelgericht gedrag direct voortkomt uit het doel. In control theory en systeemontwerp kan een evaluatie- of optimaliteitscriterium doelafhankelijk zijn, wat betekent dat de beoordeling varieert met de geformuleerde doeltoestand.

Voorbeeld: een robot die objecten sorteert kan een doelafhankelijk beleid volgen. Als het doel is om objecten van type X te verzamelen, kiest de robot een specifieke route; bij doel Y wijzigt de selectie van acties. Door het doel als uitgangspunt te nemen, past de uitvoering zich aan en blijft deze Relevant voor wat uiteindelijk bereikt moet worden.

Zie ook: doelgericht, doelgericht gedrag, doeltoewijzing, doeltoestand.