documentair

Documentair is een Nederlands bijvoeglijk naamwoord dat verwijst naar non-fictieve media die feitelijke informatie over de werkelijkheid presenteren, met name films en televisieprogramma's. Het woord beschrijft vaak werken die realiteit onderzoeken, documenteren en presenteren zonder fictionele verhaallijnen.

In het Nederlands wordt 'documentair' als adjectief gebruikt; de leenwoordelijke vorm 'documentaire' treedt ook op als zelfstandig naamwoord, bijvoorbeeld "een documentaire" of "de documentaire". Deze vormen worden in verschillende contexten door elkaar gebruikt, afhankelijk van stijl en regio.

Kenmerken van documentaires zijn onder meer een focus op feitelijke feiten, onderzoek en getuigenissen. Ze maken vaak gebruik van interviews, archiefbeelden, beeldmateriaal uit de werkelijkheid en soms reconstructies. Het doel is informeren, informeren en soms beïnvloeden door een genuanceerd beeld van een onderwerp te geven, zonder valse vooronderstellingen of fictieve elementen.

Genres en stijlen die binnen het documentair genre voorkomen, variëren. Expository documentaires leggen doorgaans nadruk op uitleg en argumentatie; observational documentaries proberen gebeurtenissen te 'pakken' terwijl ze zich ontvouwen; participatory documentaires tonen de betrokkenheid van de filmmaker; reflexive documentaires reflecteren op de aard van het documentaire proces; poëtische documentaires richten zich meer op sfeer en beeldtaal. De Franse term cinéma vérité wordt soms gebruikt om een directe, observerende benadering aan te duiden.

Historisch gezien ontstond het genre in de vroege twintigste eeuw en kreeg het via de jaren verschillende vormen door technische veranderingen en wereldwijde ontwikkelingen. Vandaag spelen digitale video, online platforms en streaming een centrale rol in productie, distributie en toegankelijkheid van documentaires wereldwijd.