defamatiewetgeving

Defamatiewetgeving is de verzamelnaam voor de juridische regels die bepalen wat als lasterlijk of schadelijk voor iemands reputatie wordt beschouwd en welke rechtsmiddelen daartegen beschikbaar zijn. In de praktijk betreft het zowel mondelinge als schriftelijke uitlatingen, en in het tijdperk van internet ook online posts en berichten. Een kernpunt is dat de uitlating openbaar moet zijn gemaakt aan een derde en een specifieke of identificeerbare betrokkene moet raken, terwijl de uitlating vaak vereist voldoende feitelijke basis heeft of als mening wordt gepresenteerd.

Typische elementen die in defamatiewetgeving terugkomen zijn: de betrokkenheid van een derde partij bij de publicatie, de identificatie van de betrokkene, en een valse of misleidende uitlating die reputatieschade kan veroorzaken. De specifieke drempels en definities variëren per rechtsgebied, maar veel systemen onderscheiden feiten en meningen: feiten kunnen onder bepaalde omstandigheden onwaar zijn en aansprakelijkheid uitlokken; meningen die duidelijk als oordeel of interpretatie worden gepresenteerd, kunnen worden beschermd mits ze redelijk onderbouwd zijn en geen feitelijke onjuistheden bevatten.

Verdedigingen en jurisprudentie verschillen per land, maar komen doorgaans voor: de waarheid of voldoende feitelijke basis daarvan, uitingen van mening, publieke interesse of een gerechtvaardigd belang, en in sommige gevallen privilege of journalistieke vrijstelling bij verslaggeving van officiële procedures. Schadevergoeding, rectificatie en herstel van reputatie zijn gebruikelijke rechtsmiddelen; in sommige rechtsstelsels bestaan ook strafrechtelijke sancties, vooral bij ernstig aantastende uitlatingen.

Het huidige debat in defamatiewetgeving houdt rekening met online platforms, vrijheid van meningsuiting en grenzen aan reputatieschade, met voortdurende afweging tussen bescherming van reputatie en grondrechten. De precieze regels variëren tussen de Nederlandse en Vlaamse jurisdicties en andere Nederlandse- en Franstalige rechtsgebieden.