cryopreservatie

Cryopreservatie is het proces waarbij biologische materialen bij extreem lage temperaturen worden bewaard zodat metabolische processen vrijwel stoppen en biologische veroudering vertraagt. Zo kan materiaal op lange termijn behouden blijven. Voorbeelden zijn cellen, weefsels, gameten (zaad- en eicellen), embryo's en stamcellen. Na ontdooien blijft de mogelijkheid bestaan dat ze weer functioneel zijn, afhankelijk van het materiaal en de gebruikte techniek.

Technieken: er zijn twee hoofdmethoden: langzaam afkoelen (slow freezing) en vitrificatie. Bij slow freezing wordt een gecontroleerde afkoeling toegepast met cryoprotectantia om ijsvorming te minimaliseren. Bij vitrificatie vindt extreem snelle afkoeling plaats, waardoor de vloeistof glasachtig bevriest zonder kristalvorming. Cryoprotectanten beschermen tegen schade maar kunnen toxisch zijn. Opslag vindt doorgaans plaats in vloeibare stikstof bij ongeveer -196°C, vaak in biobanken of cryovaten.

Toepassingen: cryopreservatie is cruciaal in vruchtbaarheidszorg (bewaring van zaad/sperma, oöcyten, embryo's) en bij transplantaties door behoud van stamcellen en beenmerg. Het wordt ook toegepast in biomedisch onderzoek en bij conservering van weefsels. In dieren- en biodiversiteitswerk wordt het gebruikt voor conservatie van zeldzame of bedreigde diersoorten. Het bewaren van complete organen is technisch uitdagend en nog grotendeels experimenteel.

Uitdagingen en overwegingen: de viabiliteit na ontdooien varieert per materiaal; ijsvorming, devitrificatie en de toxiciteit van cryoprotectanten kunnen de functionaliteit verminderen. Logistieke en reglementaire aspecten spelen een rol, waaronder toestemming voor opslag, eigendom en privacy, evenals lange termijn beheer, kwaliteitscontrole en verzekering.