controlproces

Een controlproces is het geheel van activiteiten dat bedoeld is om ervoor te zorgen dat een systeem, proces of organisatie presteert volgens vooraf vastgelegde doelstellingen. Het omvat het plannen van normen en doelstellingen, het meten van prestaties, het vergelijken van gemeten waarden met die normen, het nemen van corrigerende of preventieve maatregelen en het verifiëren van de effectiviteit van die maatregelen. Het doel is betrouwbaarheid, kwaliteit, naleving en efficiëntie.

Belangrijke elementen zijn onder meer normen en doelstellingen, metingen en data, informatievoorziening, beslissingsregels, uitvoering door personen of automatische systemen, documentatie en verslaglegging, en feedbacklussen die leiden tot aanpassingen. Het controlproces is meestal cyclisch en continue verbetering als einddoel.

Typen controle variëren naar context. Open-loop controle bestuurt zonder terugkoppeling, terwijl closed-loop of feedbackcontrole afhankelijk is van de output om toekomstige acties bij te sturen. In organisaties kan onderscheid worden gemaakt tussen operationele controle, financiële controle en governance. In technologische context kent men procescontrole met regelaars en sensoren, en kwaliteitscontrole die afwijkingen detecteert en corrigeert.

Processtappen zijn onder meer het vaststellen van normen en doelstellingen, het verzamelen en analyseren van data, het vergelijken daarvan met standaarden, het nemen van corrigerende of preventieve acties, en het evalueren van het effect met bijstelling waar nodig. PDCA en andere kwaliteitsmethoden worden vaak toegepast om continue verbetering te ondersteunen.

Toepassingen van controlprocessen vindt men in productie, dienstverlening, IT en informatiebeveiliging, en in financiële en milieuprestaties. De sleutel ligt in betrouwbare data, duidelijke regels en betrokken actoren.