contractiliteit

Contractiliteit is de intrinsieke kracht van spiercontractie bij een gegeven lengte en prikkel. In de context van het hart verwijst het naar de mate van myocardiale contractie onafhankelijk van preload (de vullingsgraad) en afterload (de druk waaraan het hart moet werken). Het begrip onderscheidt zich van elasticiteit en compliance, die rekbaarheidskenmerken van het ventrikel betreffen.

Mechanismen en regulatie: bij hart- en skeletspier vindt contractie plaats via excitatie‑contractie koppeling. Calcium dat vrijkomt uit het sarcoplasmatisch reticulum bindt aan troponine C, waardoor tropomyosine verschuift en cross-bridges tussen actine en myosine kunnen vormen. De kracht van de contractie hangt af van de intracellulaire calciumconcentratie en van de sarcomerelengte. In het hart reguleert daarnaast de hoeveelheid calcium die via L-type kanalen binnenkomt de contractiliteit.

Positieve inotropie verhoogt contractiliteit en kan ontstaan door sympathische stimulatie via β1‑receptoren, wat via cAMP en PKA de calciumdoorstroming en de calciumgevoeligheid verhoogt. Negatieve inotropie treedt op bij acidose, hypoxie, ischemie en onder invloed van bèta-blokkers of calciumantagonisten. Medicamenteuze inotropie, zoals digitaleis-achtige middelen, kan de contractiliteit vergroten bij hartfalen.

Beoordeling en klinische relevantie: contractiliteit wordt geschat met parameters als de maximale waarde van dP/dt (drukveranderingen per tijdseenheid) en de ejectiefractie; end-systolische elastantie is een maat voor de contractiele staat. Veranderingen in contractiliteit spelen een centrale rol bij hartfalen, shock en perioperatieve hemodynamiek en bepalen de keuze voor inotrope therapieën.

Overige: bij glad spierweefsel wordt contractie gereguleerd door calcium‑calmoduline en myosine-light-chain-kinase (MLCK), die fosforylatie van de lichte myosineketten invoert en daarmee de contractie mogelijk maakt; bij hart- en skeletspier verloopt contractie voornamelijk via calciumbinding aan troponine C.