confabulatie

Confabulatie is het optreden van verzonnen, verdraaide of misvormde herinneringen die een persoon als feitelijke gebeurtenissen presenteert zonder dat hij of zij de onbetrouwbaarheid daarvan beseft. Het komt vooral voor bij geheugenstoornissen en hersenletsels, maar kan ook voorkomen bij dementie en het Korsakoff-syndroom. Bij confabulatie staat de kans op waarheidsontkenning meestal laag, terwijl de betrokkene moeite heeft met het controleren van de eigen herinneringen.

Oorzaken en mechanisme

Confabulatie ontstaat door een combinatie van geheugenstoornissen en deficiënties in bronmonitoring, het cognitieve proces waarmee men herinneringen koppelt aan hun herkomst. Dit leidt ertoe dat verzonnen of verdraaide gebeurtenissen als echte herinneringen worden herkend. Vaak gaat het samen met een verstoring van het voorhoofdskwabgebied, dat betrokken is bij zelfbewustzijn en regelfunctioneren, en bij onthouding van eerdere gebeurtenissen. Het verschijnsel komt vaak voor bij amorne aandoeningen zoals Korsakoff-syndroom (vaak door chronisch alcoholmisbruik en thiaminetekort) en bij ernstig geheugenverlies door hersenbeschadiging.

Types en kenmerken

Er bestaan spontane confabulaties, die plaatsvinden zonder prikkelende gebeurtenis, en provoked of gelokt confabulaties, die optreden als reactie op vragen. Confabulaties kunnen kort en bespiegelend zijn of uitgroeien tot lange, gedetailleerde verhalen. De herinneringen bevatten vaak inconsistenties wanneer ze worden bevraagd, maar de betrokkene toont weinig tot geen besef van deze onjuistheden.

Diagnose en behandeling

Confabulatie wordt meestal vastgesteld in klinische contexten door neurologische of psychiatrische evaluaties. Het onderscheid met liegen is dat confabulatie meestal onbewust en zonder intentie tot bedrog plaatsvindt. Behandeling richt zich op de onderliggende oorzaak: toenemende thiamine-inname bij Korsakoff-syndroom, behandeling van traumatisch hersenletsel, en cognitieve rehabilitatie of geheugenondersteunende strategieën. Voor zorgverleners is consistente communicatie en het geven van structuur en verduidelijking van realiteit belangrijke onderdelen van de zorg.