concreetoperationeel

Concreetoperationeel is een term uit de cognitieve ontwikkeling die in het Nederlandse vakjargon vaak wordt gebruikt voor de concreet-operationele fase in de theorie van Jean Piaget. In deze fase kunnen kinderen en sommige volwassenen logisch denken over concrete objecten en gebeurtenissen, en zij zijn in staat om operationele mentale handelingen uit te voeren die afhankelijk zijn van de zichtbare realiteit.

Het begrip omvat kenmerken zoals decentratie, reversibiliteit, conservatie, classificatie en seriëring: zij kunnen redeneren over concrete situaties en relaties tussen objecten behouden als hun toestand verandert of verplaatst wordt. Abstracte of hypothetische redenering blijft doorgaans buiten bereik totdat men de formeel-operationele fase bereikt, waardoor het begrip beperkt blijft tot wat daadwerkelijk waarneembaar of direct te manipuleren is.

In onderwijs- en opvoedkundige context wordt concreet-operationeel denken gestimuleerd met hands-on materialen, praktische voorbeelden en gefaseerde opdrachten die bewegen van concrete naar meer analytische taken. Het doel is leerlingen te helpen concepten te begrijpen door waarneming en manipulatie, alvorens abstracte principes toe te passen. De term verwijst daarom zowel naar een ontwikkelingsstadium als naar een kenmerk van probleemoplossing dat sterk afhankelijk is van concrete ervaring.

Concreet-operationeel denken is een kenmerk van de derde fase in Piaget’s model en vormt nog altijd een basisconcept in de pedagogiek en cognitieve psychologie, vooral bij jeugd en vroege adolescentie.