collocatiekennis

Collocatiekennis is het vermogen om te weten welke woorden doorgaans samen voorkomen in gebruikelijke zinsbouw en tekst. Het omvat kennis over vaste of bijna vaste combinaties die voor moedertaalsprekers natuurlijk klinken. Collocaties kunnen ontstaan tussen verschillende woordsoorten, zoals adjectief-nomen (sterke koffie), werkwoord-object (een snelle reactie) en zelfstandig-naamwoord (hoge snelheid). De samenstelling en frequentie van deze combinaties verschillen per register, genre en dialect.

In de linguïstiek wordt collocatiekennis vaak onderzocht met behulp van corpora en statistische maten. Veelvoorkomende collocaties worden geïdentificeerd via co-occurrence frequentie en associatiestatistieken zoals mutual information of likelihood-ratio. Collocatiekennis kan daarnaast worden vastgelegd in collocatiedictionaries en lexicons, die gebruikers helpen natuurlijker te schrijven of spreken. De kennis is deels impliciet vergaard door taalervaring en deels expliciet aangeleerd via talige bronnen en instructie.

Het belang van collocatiekennis ligt in lees- en spreekvloeiendheid, stijl en naturaliteit. Voor taalverwerving, zowel bij moedertaalsprekers als bij tweede-taalverwervers, draagt het bij aan het herkennen en produceren van gangbare woordcombinaties. In het onderwijs en in de taaltechnologie speelt het een cruciale rol: het verbeteren van schrijfvraagstukken, de ontwikkeling van collocatie-dictionaries en de performantie van NLP-systemen zoals spraakherkenning en vertaalprogramma’s.

Voorbeelden van collocaties zijn onder meer sterke koffie, belangrijke beslissing, snelle reactie, hoge snelheid en diepe indruk. Context en regio bepalen vaak welke combinaties als natuurlijk worden ervaren.