coevolutie

Coëvolutie is het proces waarbij twee of meer soorten elkaar wederzijds beïnvloeden en daardoor samen evolueren. De selectiedruk die voortvloeit uit hun interactie zorgt ervoor dat kenmerken in de ene soort veranderen en die veranderingen op hun beurt de selectie op de partner beïnvloeden.

Coëvolutie kan op verschillende manieren voorkomen. Bij mutualistische relaties, zoals tussen bestuivers en bloemen of tussen planten en mycorrhizale schimmels, versterken de partners elkaars succes en evolueren ze in complementaire kenmerken. Bij antagonistische interacties zoals predator-prooi of gastheer-parasiet ontstaat vaak een wapenstilstand of een armenrace: elk van de partners verhoogt zijn eigen fitness ten koste van de ander, wat leidt tot opeenvolgende aanpassingen. Een bekend voorbeeld is de relatie tussen Darwin's orchidee en een langslippende nachtvlinder met een lange tong, waarbij bloemstructuur en tonglengte op elkaar zijn afgestemd.

Technieken en theorieën beschrijven de mechanismen van coëvolutie: reciproque selectie en genetische coëvolutie op populatieniveau, en concepten zoals de gene-for-gene coëvolutie tussen planten en pathogenen en diffuse coëvolutie binnen gemeenschappen. Daarnaast verklaart de geografische mozaïekteorie dat coëvolutie sterk kan variëren over ruimtelijke context en afhankelijk is van de lokale combinatie van interacties.

Bewijs voor coëvolutie komt uit veldobservaties, experimentele selectie in laboratoria en veldsituaties, en vergelijkende fylogenie. Coëvolutie kan leiden tot specialisatie en soms bijdragen aan soortvorming, maar is meestal een langdurig en gradueel proces.