bradykinesie

Bradykinesie (ook wel bradykinesia) is een klinisch symptoom gekenmerkt door vertraagde bewegingen en verminderde initiatie van bewegingen, meestal bij parkinsonisme. Typische verschijnselen zijn trage uitvoering van vrijwillige bewegingen, vermindering van spontane bewegingen zoals armzwaai bij het lopen, en het langer volhouden van dagelijkse taken. Later kan afname van de fijne motoriek optreden, waardoor dingen als schrijven kleiner worden (micrografie) of reacties trager verlopen. Bradykinesie wordt vaak gezien in combinatie met rigiditeit en rusttremor, maar kan ook voorkomen als enig prominente verschijningsvorm.

Oorzaken zijn onder te verdelen in primair parkinsonisme (bv. de ziekte van Parkinson) en secundair parkinsonisme. Secundaire oorzaken omvatten medicamenteuze parkinsonisme door dopaminantagonisten, cerebrovasculaire ziekte, trauma of bepaalde neurodegeneratieve aandoeningen zoals multipele systemen atrofie en cortico-basale ganglia-syndromen. De onderliggende pathofysiologie betreft verlies van dopaminerge neuronen in de substantia nigra pars compacta en een disbalans in de basale ganglia-circuits, wat leidt tot verminderde activiteit van de directe route en overmatige activiteit van de indirecte route.

Diagnose is klinisch en wordt ondersteund door het optreden van een positieve respons op dopaminerge behandeling. Beeldvorming kan worden gebruikt om andere oorzaken uit te sluiten; er bestaat geen enkel diagnostisch bloed- of beeldtest.

Behandeling richt zich op symptoomremissie. Levodopa in combinatie met carbidopa is de meest effectieve medicamenteuze optie. Andere middelen omvatten dopamine-agonisten, MAO-B-remmers en COMT-remmers. Niet-farmacologische maatregelen zoals fysiotherapie, oefentherapie en logopedie zijn belangrijk. In geselecteerde gevorderde gevallen kan diepe hersenstimulatie (STN of GPi) worden overwogen. Bradykinesie is doorgaans een chronische, progressieve aandoening; de symptomen kunnen fluctuerend reageren op behandeling en complicaties zoals dyskinesieën of bevriezen van de gang voorkomen. Etymologisch komt de term uit Grieks: brady- langzaam en kinesie-beweging.