bovenmatig

Bovenmatig is een Nederlands adjectief en bijwoord dat gebruikt wordt om aan te geven dat iets hoger is dan wat als matig of normaal wordt beschouwd. Het duidt op een overschrijding van een gangbare norm, vaak met de connotatie van een ongewenste of schadelijke mate van omvang of intensiteit.

Etymologisch bestaat het uit boven- plus matig, waarbij boven- wijst op iets wat zich boven een gematigde grens bevindt. Het woord wordt vooral in formele of technischer contexten toegepast, waar men spreekt over afwijkingen ten opzichte van een baseline of referentiewaarde.

Toepassingsgebieden zijn onder meer geneeskunde en volksgezondheid, economie en financiën, milieu en hydrologie, en statistiek of epidemiologie. Voorbeelden zijn bovenmatige alcoholconsumptie, bovenmatige bloeddruk, bovenmatige uitgaven in vergelijking met een begroting, of bovenmatige watervraag. In epidemiologie kan men spreken van bovenmatige sterfte ten opzichte van het verwachte patroon. In beleids- of juridische contexten kan men verwijzen naar bovenmatige lasten wanneer de aantasting of last hoger is dan acceptabel.

Verschil met overmatig: beide termen betekenen ‘te veel’, maar hebben vaak verschillende toon en nuance. Overmatig wordt vaker gebruikt in algemene of alledaagse taal om excessen of misbruik aan te duiden, terwijl bovenmatig vaker formeel of technisch klinkt en gericht is op afwijking boven een norm of baseline.

Samengevat beschrijft bovenmatig een overschrijding ten opzichte van wat als normaal of gematigd geldt, met toepassingen in diverse vakgebieden en een aanwezige nuance ten opzichte van het woord overmatig.