blootstellingroutes

Blootstellingroutes, ook wel routes of exposure genoemd, beschrijven de wijze waarop een chemische stof of andere stof het menselijk lichaam kan binnendringen. De route bepaalt hoe snel en waar de stof inwerkt, en daarmee mede de interne dosis en mogelijke effecten.

De belangrijkste blootstellingroutes zijn inhalatie (via de ademlucht en de longen), dermale contact (via de huid) en ingestion (via de mond en de spijsvertering). Daarnaast kan blootstelling via de ogen voorkomen en, in medische termen, parenterale blootstelling optreden bij injectie. In praktijk zijn inhalatie en dermale contact het meest relevant in arbeidsomstandigheden, terwijl hand-naar-mond gedrag tot ingestion kan leiden.

Welke route wordt gekozen hangt af van de stofkenmerken (zoals verdelingscoëfficiënt en oplosbaarheid) en van de omstandigheden (duur van blootstelling, aanwezigheid van barrières zoals huid of slijmvliezen, ventilatie). Absorptie verschilt sterk per route: inhalatie kan snel leiden tot systemische blootstelling; dermale absorptie is vaak langzamer en kan beperkt zijn bij een intacte huid; bij ingestion treedt vaak first-pass levermetabolisme op dat de biobeschikbaarheid beïnvloedt.

Bij risicobeoordeling worden blootstellingroutes gebruikt om de interne dosis te berekenen en om blootstellingsbeperkende maatregelen te bepalen. Methoden zoals milieu- en biologische monitoring, en modellen voor farmacokinetische systemen worden toegepast om route-specifieke risico's te kwantificeren.

Begrip van blootstellingroutes ondersteunt veilige werkomstandigheden en reguleringen. Afhankelijk van de route kunnen beschermende maatregelen worden gekozen, zoals ademhalingsbescherming bij inhalatie, huidbescherming bij dermale contact en goede hygiëne om ingestion te voorkomen.