biotexnologiya

Биотехнология — тірі организмдер мен олардың жасушаларының биохимиялық процестерін пайдалану арқылы өнімдер мен технологиялық процестер жасау саласы. Ол адам денсаулығын жақсарту, азық-түлік қауіпсіздігін арттыру және өнеркәсіптік өндіріс пен қоршаған ортаны тиімді пайдалану мақсатында зерттеледі.

Қолдану салаларына медицина, ауыл шаруашылығы, өнеркәсіптік биотехнология және экология кіреді. Медицинада гендік терапия, вакциналар, ферментті дәрі-дәрмектер өндіру сияқты бағыттар бар. Ауыл шаруашылығында генетикалық модификацияланған өсімдіктермен ауруға төзімділік пен өнімділікті арттыру, биологиялық бақылау агенттерін қолдану кездеседі. Өнеркәсіптік биотехнологияда ферментация процесі арқылы химиялық заттардың немесе биоэтанол сияқты энергия көздерінің өндірісі жүзеге асады. Экологияда биоремедиация, су және қалдық суларды тазарту сияқты технологиялар қолданылады.

Құралдар мен әдістерге гендік инженерия, молекулалық биология, жасуша культуралары, ферментациялық технологиялар, биоинформатика және жүйелі биология кіреді. Бұл тәсілдер биохимиялық жолдарды жаңғыртып, табиғи процестерді басқаруға мүмкіндік береді, сонымен бірге қауіпсіздік пен этикалық мәселелерге ерекше көңіл бөледі.

Тарихы қысқа мерзімде дамыған сала ретінде қарастырылады: 1970–1980-жылдары гендік инженерия пайда болды, 1980–1990-жылдары молекулалық биологияның құралдары кеңейді, 2010-жылдардан бастап CRISPR-Cas9 секілді геномдық өңдеу технологиялары кең таралды. Этикалық және регуляторлық мәселелер биотехнологияның қауіпсіз және жауапты қолданылуына бағытталған саясаттармен үйлестіруді қажет етеді.