bevestigingsvooroordeel

Bevestigingsvooroordeel, ook bekend als confirmation bias, is een cognitieve vertekening waarbij mensen een voorkeur hebben voor informatie die hun bestaande overtuigingen, hypotheses of verwachtingen bevestigt, terwijl ze tegenstrijdige gegevens negeren of juist minder zwaar wegen. De term is afgeleid van het Nederlandse woord “vooroordeel” (bias) en “bevestiging” (confirmation). Het concept werd in de psychologie uitgebreid bestudeerd vanaf de jaren zestig, met onder meer de werken van Wason (1960) en later door Tversky en Kahneman, die het plaatsten binnen de bredere context van heuristieken en systematische fouten in menselijk redeneren.

Mechanisme en oorzaken

Bevestigingsvooroordeel ontstaat uit een combinatie van motivaties, emotionele factoren en cognitieve efficiëntie. Mensen zoeken vaak naar bevestiging om cognitieve dissonantie te verminderen en om hun zelfbeeld te behouden. Het leidt tot selectieve aandacht, interpretatie en herinnering: informatie die overeenkomt met de eigen mening wordt sneller opgemerkt en beter onthouden, terwijl tegenstrijdige feiten minder prominent aanwezig zijn in het geheugen.

Gevolgen

In het dagelijks leven kan bevestigingsvooroordeel de besluitvorming in politiek, journalistiek, wetenschap en financiën vervormen. Het draagt bij aan polarisatie, het verspreiden van desinformatie en kan wetenschappelijke vooruitgang belemmeren wanneer onderzoekers hun hypothesen ongegrond verdedigen.

Onderzoek en mitigatie

Verschillende methoden worden aanbevolen om het effect te beperken: het actief zoeken naar discrepante informatie, het toepassen van blind- of dubbelblind onderzoeksdesign, en het gebruik van statistische controlemechanismen. Kritisch denken en bewustwording van de eigen vooroordelen worden door psychologen gezien als belangrijke strategieën om bevestigingsvooroordeel te herkennen en te neutraliseren.