beslissingsmodel

Een beslissingsmodel is een vereenvoudigde representatie van een besluitprobleem die dient om alternatieven te vergelijken en een weloverwogen keuze te ondersteunen. Het doel is om besluitvorming te structureren door doelen, informatie, onzekerheden en voorkeuren expliciet te maken en de gevolgen van opties inzichtelijk te maken.

Belangrijke bouwstenen zijn de doelstelling, de te overwegen alternatieven, de criteria of score-items waarmee opties beoordeeld worden, de beschikbare informatie en onzekerheden, en de (mogelijke) voorkeuren of beperkingen van de besluitvormer.

Beslissingsmodellen worden vaak onderverdeeld in normatieve, descriptieve en prescriptieve benaderingen. Normatieve modellen beschrijven hoe men theoretisch de optimale keuze zou maken; descriptieve modellen vatten op hoe mensen feitelijk beslissen; prescriptieve modellen richten op het verbeteren van besluitvorming in de praktijk.

Veel gebruikte methoden zijn beslissingsbomen, lineaire programmering voor optimalisatie, en multi-criteria besluitvorming (MCDA) met gewichten en scores. Probabilistische en Bayesiaanse benaderingen houden rekening met onzekerheid en geloofwaardigheid van informatie.

Toepassingen bevinden zich in management en bedrijfsvoering, ingenieursprojecten, gezondheidszorg, overheid en beleid, en risicobeoordeling. Het doel is vaak om kosten en baten af te wegen, risico’s te beperken en tijdig beslissingen te nemen.

Voordelen zijn transparantie, reproduceerbaarheid en betere afwegingen tussen criteria; nadelen omvatten gevoeligheid voor data en subjectieve gewichtentoekenning, modelafhankelijkheid en de uitdaging om complexiteit in kaart te brengen.

Een beslissingsmodel vervangt geen menselijke afweging, maar biedt structuur en kwantitatieve ondersteuning bij beslissingen onder onzekerheid.