beoordelingsinstrument

Een beoordelingsinstrument is een middel om informatie te verzamelen over iemands kennis, vaardigheden, competenties, gedrag of attitudes met als doel een oordeel of beslissing te kunnen nemen. Het kan worden ingezet in uiteenlopende contexten zoals onderwijs, arbeidsmarkt, selectie en (psychometrisch) onderzoek. Voorbeelden hiervan zijn toetsen en examens, observatieformulieren, portfolio’s, rubrics, checklists, vragenlijsten en simulaties.

Kernfuncties van beoordelingsinstrumenten zijn betrouwbaarheid en validiteit. Betrouwbaarheid betreft de mate waarin het instrument consistente resultaten oplevert bij herhaalde meting, terwijl validiteit betrekking heeft op de mate waarin het instrument daadwerkelijk meet wat het beoogt te meten. Daarnaast spelen standaardisatie en transparante beoordelingscriteria een belangrijke rol, zeker bij formatieve (leer- en ontwikkelgerichte) en summatieve (eindoordeel of certificering) evaluaties. Instrumenten kunnen normatief zijn, waarbij scores worden vergeleken met een referentiegroep, of criteriumgericht, waarbij behaalde scores dienen als bewijs van beheersing van vooraf vastgestelde criteria.

Ontwikkeling en interpretatie vereisen zorgvuldige stappen, waaronder het formuleren van een duidelijk construct, itemontwerp, pilot-testing en analyse van betrouwbaarheid en validiteit. Ethische overwegingen zijn belangrijk, zoals voorkomen van bias, bevordering van gelijke kansen en privacybescherming. In onderwijs en professionalsettings dragen beoordelingsinstrumenten bij aan inzicht in prestaties, ontwikkeling en beslissingen over curriculum, didactiek en loopbaanontwikkeling.