arbeidersbeweging

De arbeidersbeweging is de verzamelnaam voor de georganiseerde inspanningen van werknemers om hun economische en sociale positie te verbeteren. Ze omvat vakbonden en vakfederaties, maar ook politieke partijen, sociaaldemocratische stromingen en andere maatschappelijke bewegingen die opkomen voor arbeidsrechten, loon en werkvoorwaarden.

Ontstaansgeschiedenis: in de industriële revolutie van de 19e eeuw ontstond de behoefte aan betere lonen, kortere werktijden, veiligheid op de werkvloer en representatie in besluitvorming. Vanaf het midden van die eeuw werden vakbonden en arbeiderspartijen opgericht en streed men via collectieve onderhandelingen, stakingen en politieke druk voor betere voorwaarden. De aanpak verschilde per land en periode, variërend van samenwerking met werkgevers tot radicale kritiek op het kapitalistische systeem.

Zeggenschap en beleid: de beweging poogde arbeidsrechten, minimumloon, sociale zekerheid, pensioen en onderwijs te verwezenlijken via onderhandelingen en hervormingen. In veel landen droeg zij bij aan de opbouw van de verzorgingsstaat en aan de vorming van politieke partijen waarin arbeidsbelangen centraal stonden.

Huidige betekenis: in een geglobaliseerde economie richten hedendaagse arbeidersbewegingen zich op bescherming van werknemers in flexibele en tijdelijke beroepen, behoud van vakbondsrechten, gelijkheid op de arbeidsplek en veilige arbeidsomstandigheden. Zij zijn betrokken bij cao-onderhandelingen, arbeidswetgeving en maatschappelijke discussies over werkgelegenheid, migratie en duurzame ontwikkeling.

Zie ook: vakbond, vakverenigingen, sociaal-democratie, arbeidsrechten.