amandelontsteking

Amandelontsteking, medisch bekend als tonsillitis, is een ontsteking van de amandelen (palatinale tonsillen) achter in de keel. De aandoening komt vooral voor bij kinderen, maar kan alle leeftijdsgroepen treffen. De oorzaak is meestal een virus, maar bacteriële infectie, met name door groep A-streptokokken, komt ook voor en heeft andere behandelingsimplicaties.

Oorzaken en voorkomen

Virale amandelontsteking wordt doorgaans veroorzaakt door verkoudheidsvirussen zoals rhinovirus, adenovirus en influenzavirus. Bacteriële tonsillitis wordt vaker aangetroffen bij streptokokken A, die passend met antibiotica behandeld kan worden. Contact met geïnfecteerde personen en slechte handhygiëne kunnen verspreiding bevorderen.

Symptomen

Veelvoorkomende klachten zijn plotselinge keelpijn, moeite met slikken, gezwollen amandelen met witte of gele aanslag, koorts en vergrote lymfeklieren in de hals. Hoofd- en oorpijn, verstopte neus, hoesten en slechte adem komen vaak voor. Bij kinderen kunnen ook buikpijn, braken of vermoeidheid voorkomen.

Diagnose en behandeling

De diagnose is meestal klinisch. Een arts kan een snelle antigentest (RADT) of keelcultuur aanvragen om streptokokken te bevestigen. Antibiotica zijn geïndiceerd bij bacteriële tonsillitis; gebruikelijke keuzes zijn penicilline of amoxicilline. Bij allergie kunnen alternatieven zoals een cephalosporine of macrolide worden gegeven. Voor milde klachten zijn pijnstillers en koeling/vochtige voeding vaak voldoende.

Complicaties en wanneer naar de huisarts

Zeldzame complicaties zijn peritonsillaire abces of retropharyngeale uitbreiding. Onbehandelde streptokokkeninfecties kunnen risico op rheumatoïde koorts of glomerulonefritis met zich meebrengen. Raadpleeg een arts bij aanhoudende koorts, ademnood, pijn bij het openen van de mond of samentrekking van de keel.

Preventie en tonsillectomie

Was- en hygiënepraktijken, zoals regelmatig handen wassen, dragen bij aan vermindering van overdracht. Er bestaat geen algemene vaccinatie tegen tonsillitis. In chronische of terugkerende gevallen kan een keel-neus-oor-arts de mogelijkheid van een amandeloperatie (tonsillectomie) bespreken, afhankelijk van frequentie en ernst van episodes.