afvoerstromen

Afvoerstromen verwijzen naar stromingen van vloeistof die een gebied, watersysteem of draineringsbekken verlaten. In hydrologie en waterbeheer beschrijft men daarmee de hoeveelheid water die via rivieren, kanalen of ondergrondse routes uit een gebied wordt afgevoerd. De mate en het tempo van afvoer hangen samen met neerslagintensiteit, de kenmerken van de bodem en het landschap, en met menselijke ingrepen zoals drainage, beregening of stedelijke verharding. Afvoerstromen zijn cruciaal voor het begrijpen van waterbalans, overstromingsrisico’s en de beschikbaarheid van water in een gebied.

Meestal onderscheidt men verschillende componenten van afvoer: oppervlakkige afvoer (runoff) die direct op het oppervlak naar rivieren of sloten stroomt; infiltratie- en subsurface-afvoer die via de bodem in de ondergrondse waterlagen belandt; en baseflow, de langjarige afvoer afkomstig uit grondwaterlagen die bij droge periodes het stroomstelsel bevoorraden. De totale afvoer Q wordt meestal uitgedrukt in kubieke meters per seconde (m3/s) en is de som van deze componenten langs een meetpunt of bekken. In veel studies wordt de afvoer gescheiden in snelle en langzame componenten om transport en verzadiging beter te begrijpen.

Metingen gebeuren met meetpunten langs rivieren of in kanalen; hydrologische modellen schatten afvoer op basis van neerslag, verdamping, bodemdoorlatendheid en landgebruik. De waterbalans van een gebied kan worden geschreven als P = ET + ΔS + Qout - Qin, waarbij P neerslag is, ET evapotranspiratie, ΔS opslagverandering, en Qin/Qout de in- en uitgaande afvoer aangeven. Factoren die de afvoer beïnvloeden zijn bodempermeabiliteit, topografie, vegetatie, seizoen, en menselijke factoren zoals dammen, drainage en reservoirbeheer.

Toepassingen van kennis over afvoerstromen omvatten waterbeheer en rivierbeheer, voorspelling van overstromingen, planning van drinkwater en irrigatie, en het beoordelen van transport van nutriënten en verontreinigingen via afvoerwegen naar waterlopen.