afleidingswoord

Een afleidingswoord is een woord dat is gevormd uit een basiswoord door afleiding, oftewel affixatie. Hierbij wordt een prefix of een suffix toegevoegd aan de stam, met als doel een nieuw woord te vormen met een verwante betekenis en vaak een andere woordsoort. Derivatie kan een zelfstandige naamwoord, bijvoeglijk naamwoord of werkwoord opleveren.

Derivatie gebeurt vooral met voor- en achtervoegsels. Voorvoegsels zoals on-, be-, ver-, her-, ont- kunnen de betekenis of de functionaliteit van het woord veranderen, terwijl achtervoegsels zoals -heid, -ing, -lijk, -baar, -baar, -tje, -tje en -er vaak een nieuwe woordklasse of betekenis creëren. Voorbeelden: werk → werker (naamwoord, diegene die werkt), vriend → vriendelijk (bijvoeglijk naamwoord, behorend bij vriend), gezond → gezond-heid (gezondheid). Ook verkleining via diminutieven zoals boek → boekje is een vorm van afleiding.

Een afleidingswoord verschilt van een samengesteld woord (samengesteld uit twee of meer woorden) doordat bij afleiding één stam wordt uitgebreid met één of enkele affixen, terwijl samengestelde woorden worden gevormd door samenstelling van twee of meer volledige woorden (bijv. tafelkleed, schoolbord). Soms kunnen afleidings- en samenstellingsprocessen tegelijk optreden, maar grammaticaal onderscheiden ze zich door het gebruik van affixen versus combinaties van zelfstandige woorden.

In dagelijks taalgebruik komt afleiding veel voor bij woordvorming in zowel formeel als informeel taalgebruik. In lexica en grammaticale beschrijvingen worden afleidingswoorden vaak ingedeeld naar de soort affix en de woordsoort die ze opleveren.