afhankelijkheidsratios

Afhankelijkheidsratio is een demografische maatstaf die de druk van afhankelijke personen op de draagkracht van de arbeidsmarkt meet. In de gangbare definities telt men personen die naar verwachting afhankelijk zijn van anderen voor inkomsten: jongeren onder de 15 jaar en ouderen van 65 jaar en ouder. De verhouding wordt meestal uitgedrukt als het aantal afhankelijken per 100 werkenden: (aantal jongeren 0–14 jaar plus 65 jaar en ouder) gedeeld door (aantal personen van 15 tot en met 64 jaar) maal 100.

Er bestaan verschillende varianten van de afhankelijkheidsratio. De jeugdafhankelijkheidsratio vergelijkt 0–14 jarigen met de werkzame 15–64 jarigen. De ouderenafhankelijkheidsratio vergelijkt 65 jaar en ouder met de werkzame groep. De totale afhankelijkheidsratio telt zowel jeugd als ouderen op en deelt dit door de groep van 15–64 jaar maal 100.

De afhankelijkheidsratio is een hulpmiddel bij beleidsplanning en demografische analyse. Ze wordt gebruikt bij inschattingen van de financiële draagkracht voor pensioenen en gezondheidszorg, bij ramingen van de benodigde arbeidsparticipatie en bij toekomstige overheidsuitgaven. Veranderingen in de leeftijdsstructuur, migratie en arbeidsparticipatie beïnvloeden de ratio aanzienlijk en brengen beleidsopties zoals pensioenleeftijden, arbeidsmarktbeleid en onderwijsplanning in beeld.

Trends variëren per regio. In veel ontwikkelde landen stijgt de oudere afhankelijkheidsratio als gevolg van vergrijzing, terwijl de jeugdafhankelijkheidsratio in sommige ontwikkelingslanden hoog blijft door jonge bevolkingssamenstelling. Beperkingen bestaan doordat de ratio geen daadwerkelijke arbeidsinschakeling, productiviteit of informele zorg meet. Data komen uit volkstellingen en bevolkingsonderzoeken en worden gepubliceerd door organisaties zoals de VN, Wereldbank, OECD en Eurostat.