ademhalingsoppervlak

Ademhalingsoppervlak is het gebied waar gasuitwisseling plaatsvindt tussen de buitenlucht en het bloed of andere lichaamssappen. Het begrip wordt vooral gebruikt in de context van ademhaling bij zoogdieren, maar geldt voor vele organismen met ademhalingssystemen. Het verwijst naar dunne, vochtige oppervlakken waar zuurstof wordt opgenomen en koolstofdioxide wordt afgevoerd.

Bij mensen bevinden de belangrijkste ademhalingsoppervlakken zich in de longen, met name in de longblaasjes (alveolen). Het totale ademhalingsoppervlak wordt geschat op ongeveer 70-100 vierkante meter bij een volwassene, dankzij miljoenen alveolen. De alveolaire wand en de capillaire wand vormen een zeer dunne diffusiebarrière die de uitwisseling mogelijk maakt. Het oppervlak is vochtig en bevat stofachtig surfactant om oppervlaktespanning te verlagen en uitzetten van de alveolen te vergemakkelijken.

Andere ademhalingsoppervlakken komen voor bij verschillende organismen en systemen. Bij vissen vormen de kieuwen een groot ademhalingsoppervlak door kieuwplaatjes en lamellen. Bij insecten verloopt gasuitwisseling via een tracheaal systeem met tracheeën en tracheolen die direct zuurstof leveren aan cellen. Bij veel amfibieën kan de huid fungeren als extra ademhalingsoppervlak als die vochtig is. Sommige dieren hebben bovendien gespecialiseerde oppervlakken die de oppervlakte voor gasuitwisseling vergroten.

Factoren die het ademhalingsoppervlak beïnvloeden, zijn onder meer ontwikkeling, gezondheid, en omgeving. Een verminderde effectieve oppervlakte kan optreden bij longziekten zoals emfyseem of fibrose, terwijl bepaalde omstandigheden zoals hoge koptijd of lage druk de diffusiemogelijkheden beperken. Een goede ventilatie en doorbloeding van het oppervlak zijn essentieel voor efficiënte gasuitwisseling.