absolutiteitsbegrip

Absolutiteitsbegrip is een term uit de filosofie die verwijst naar het idee van absolutiteit en universaliteit: het bestaan van waarheden, normen of eigenschappen die ongeacht context, tijd of perspectief gelden. Het wordt gebruikt om onderscheid te maken tussen wat in alle omstandigheden geldig is en wat afhankelijk is van specifieke omstandigheden of standpunten.

In de ethiek verschijnt het bijvoorbeeld als moreel absolutisme: bepaalde handelingen zijn altijd en overal juist of onjuist. In de epistemologie en de wiskunde worden sommige waarheden gezien als tijdloos en contextonafhankelijk, zoals logische wetten of wiskundige stellingen. In metafysica kan het begrip verwijzen naar onbetwijfelbare realiteiten of een overkoepelende absolute werkelijkheid, bijvoorbeeld een grondslag of een goddelijke orde in bepaalde tradities.

Kritiek op absolute begrippen benadrukt de relatieve en context-afhankelijke kenmerken van kennis en moraal. Tegenstanders stellen dat menselijke kennis wordt gevormd door cultuur, taal en historisch moment, waardoor ware absoluteheden moeilijk te bewijzen zijn. Voorstanders zien absolute waarheden als een nuttig normatief kader dat richting geeft aan universaliteit en objectiviteit.

Het begrip kent variatie in toepassing: sommige auteurs maken onderscheid tussen logisch/taaltechnisch absolutisme en normatief moreel absolutisme, terwijl anderen pleiten voor een genuanceerd pluralisme waarbij bepaalde domeinen absolute geldigheid hebben terwijl andere contextafhankelijk blijven.

Zie ook: absolutisme, relativisme, objectiviteit, universaliteit, logische wetten.